Apa yang perlu anda tahu jika anda ialah Bakal Graduan/Pelajar Sains Alam Sekitar

^[Source]

 
Hai peeps, and especially juniors! Apa khabar semua? Kalau anda ialah bakal pelajar atau pelajar semasa Sains Alam Sekitar UPM, UM, UKM, UiTM, UMS, dan lain-lain U, anda telah bertemu entry yang paling sesuai dengan permasalahan yang bermain di minda, iaitu apakah peluang kerjaya sebagai pelajar Bacelor/Ijazah/Sarjana Muda Sains Alam Sekitar selepas tamat pengajian. Kalau anda bukan pelajar Sains Alam Sekitar, bolehlah jugak baca entry ni untuk menambahkan pengetahuan. Dan jugak boleh rekemenkan course ni kepada sedara mara dan kawan-kawan.
 
Dan kalau anda masih di sekolah, bolehlah nanti pilih course ni masa isi borang UPU.
Ramai sebenarnya orang yang tak tahu tentang peluang kerjaya dalam bidang Alam Sekitar. Saya dulu pun masa dapat offer course ni terus termenung sekejap, sebab fikir nanti nak kerja apa? Sampai final year pun tak dapat lagi idea nak kerja apa tahu.
 
Semua orang ingat kalau masuk Alam Sekitar ni, end up kerja macam Karam Singh Walia. Jadi wartawan bongkar pencemaran alam sekitar. Even bila Mak sembang-sembang dengan jiran-jiran pun dia kata nanti kerja wartawan Alam Sekitar macam Karam Singh Walia. Orang lain pulak yang keluarga kami kenal, semua kata last sekali jadi cikgu sebab tak dapat kerja.
 
Ada lagi mulut celupar kata Alam Sekitar ni course tendang *kalau ada orang kata dekat awak macam ni, sila tendang mulut dia* Konon-konon Alam Sekitar ni tak laku laa, course murahan la. Actually kalau nak tahu, course alam sekitar ni ada peluang kerjaya yang memang spesifik untuk kita, tapi sebab takde siapa yang guide, dan course kita tak popular di mata masyarakat seperti courses yang lain, jadi tak ramai orang yang berbincang pasal course atau kerjaya Alam Sekitar ni. Dan course Alam Sekitar ni dalam industri yang memerlukan dia, sangat-sangatlah penting.
 
Jadi saya sebagai orang yang *sedikit* senior dan baru sahaja memulakan kerjaya dalam industri, dan juga mempunyai kawan-kawan lain dalam industri, nak kongsi tentang peluang kerjaya once kita dah menggenggam Ijazah Sains Alam Sekitar dalam tangan. Here goes.
 
 
1 – Government (DOE, Lembaga perlesenan nuklear, SWM, PBT)
 
 
 
Nombor satu peluang kerjaya mestilah dalam government. Paling ketara ialah peluang untuk masuk DOE (Department of Environment) dan jugak Pihak Berkuasa Tempatan (Majlis Perbandaran/Daerah/Bandaraya) sebagai Pegawai Kawalan Alam Sekitar gred C41. Selalunya untuk Majlis-majlis perbandaran, peluang kerjaya adalah terhad kerana hanya ada seorang Pegawai Alam Sekitar untuk satu-satu Majlis dan lebih terbuka kepada anak-anak tempatan negeri/daerah. Pegawai Sains Alam Sekitar C41 pun ada ditawarkan untuk Kementerian Sains Teknologi dan Inovasi (MOSTI) dan yang latest ialah untuk Lembaga Perlesenan Tenaga Atom. Kalau kerja government ni, compare dengan kerja bidang lain, kurang teruk sebab lebih kepada penguatkuasaan undang-undang. Hands on kurang.
 
 
 
2 – Construction
 
 

^[Source]

 
Bidang construction ialah bidang paling tough untuk graduan Alam Sekitar tapi senang nak masuk berbanding bidang lain. Nak tahu penting tak pentingnya Environmental Officer (EO) dalam bidang construction ni, kalau EO untuk satu-satu tapak pembinaan tu takde, JKR boleh mintak projek tu dihentikan.
 
Peruntukan untuk EO ni diwartakan dalam Undang-undang, dan kandungan kontrak Bill of Quantity dan Environmental Management Plan antara JKR dengan kontraktor tu menyebut dengan spesifik keperluan untuk adanya seorang EO di tapak pembinaan.
 
EO dalam bidang construction ni perlu memastikan kontraktor mematuhi undang-undang berkaitan Alam Sekitar, terutamanya EQA 1974 dan ISO140001. Kerja construction ni letih kalau company tak jaga alam sekitar sebab dalam setahun, lebih kurang ada 7 audit untuk alam sekitar untuk satu2 tapak construction. Kalau kita tak memastikan kompeni patuh pada undang-undang, JKR ada kuasa menghentikan projek pembinaan, atau teruk lagi, kena kompaun ratus-ratus ribu.
Biasanya untuk kompeni besar macam WCT, SP Setia, Mah Sing dan IJM, pakej gaji dan faedah pekerja sangatlah berbaloi-baloi.
 
Job scope atau job nature untuk construction ni selalunya memastikan sisa terjadual diurus dengan baik, pembinaan tu mempunyai kawalan untuk tidak mencemarkan sungai, dan kawasan perumahan buruh dalam keadaan yang bersih.
 
Pekerjaan dalam construction ni selalunya mengikut projek, lepas habis projek tu, kena pindah site lain pulak. Satu-satu projek selalunya mengambil masa kurang lebih 2 tahun, tapi depends jugak pada skala projek. Construction ialah bidang yang tough sebab asyik kena pindah ikut site. Contohnya kalau kerja buat jalan, kena pindah dekat site tu masuk dalam hutan. Lepas siap projek tu, kena pindah lagi.
 
 
3 – Consultancy
 
Kalau dekat Malaysia, bidang consultancy adalah penting dalam alam sekitar, terutamanya bila berkaitan dengan dokumen-dokumen undang-undang seperti Environmental Impact Assessment (EIA), Detailed EIA (DEIA), Environmental Monitoring Plan, Environmental Management Plan, dan lain-lain lagilah dokumen legal.
 
Consultant bertanggungjawab menyediakan EIA untuk suatu projek yang disyaratkan untuk mempunyai EIA bawah peruntukan EQA 1974. Consultant ni selalunya mempunyai lesen daripada DOE. Tapi kalau nak mula dalam bidang consultancy, gaji basic tak banyak, cuma lepas pengalaman dah besar dan dapat lesen daripada DOE, baru boleh buat duit.
 
Kalau dekat negara luar, consultant jugak selalunya boleh dijadikan rujukan untuk satu-satu kompeni nak ‘go green’, which means dia bayar konsultan untuk bagi pandangan dan penyelesaian untuk kompeni tu dalam menghijaukan operasi kompeni. Tapi dekat Malaysia, saya tak pasti pulak ada ke tidak.
 
 
 
 
4 – Monitoring
 
 

 

^[Source]

 

Monitoring ni boleh jugak dilakukan oleh konsultan alam sekitar, terutamanya untuk projek-projek yang ada EIA, tapi dalam perkara-perkara lain contohnya kebisingan, indoor air quality, soil and sediment monitoring, pendedahan bahan kimia, ruang tertutup, udara termampat, ada kompeni khusus yang melakukan kerja-kerja monitoring.
 
Kompeni ni biasanya memerlukan satu orang kompeten untuk menjalankan kerja-kerja monitoring yang berkaitan alam sekitar. Kompetensi tu pulak perlu didapatkan daripada NIOSH. Selalunya kerja dalam bidang monitoring ni lebih kepada aspek Environment, Safety and Health. Disebabkan sijil NIOSH tu mahal, ada ujian dan memang susah nak dapat (untuk satu-satu kompetensi, hanya lebih kurang 10-15 saja orang kompeten di Malaysia), bayaran untuk satu-satu projek boleh mencecah RM400 sehari.
 
Bidang ni biasanya jugak dikaitkan dengan konsultansi. Contohnya selepas monitoring, kalau didapati sesebuah kilang tu beroperasi melebihi standard kebisingan yang dibenarkan, syarikat ni boleh memberikan suggestion kepada kilang tu untuk mengurangkan kesan kebisingan, seperti pakai ear plug, ear muff dan pasang penebat bunyi. Sama jugak macam konsultan, kalau masuk monitoring ni gaji tak banyak, lepas dapat kompetensi baru gaji besar dan dapat komisen untuk setiap projek.
 
Untuk melihat lebih details tentang kompetensi yang boleh diambil, bolehlah klik sini.
 
 
5 – NGO
 
Dekat Malaysia, NGO seperti World Wide Fund for Nature (WWF), Malaysian Nature Society (MNS) dan earthagain adalah antara NGO yang boleh dijadikan pilihan kerjaya. Tapi NGO sebenarnya agak susah nak masuk, sebab dekat Malaysia NGO alam sekitar kurang agresif berbanding negara-negara luar. Disebabkan dia kurang agresif, selalunya workforce dia kecil dan tak ramai. Kebarangkalian nak masuk NGO agak rendah bagi pemegang degree alam sekitar.
Kerja-kerja NGO di Malaysia masih lebih terarah kepada kesedaran sivik alam sekitar.
 
 
6 – Academician (Lecturer/Cikgu)
 
Untuk menjadi academician dalam bidang alam sekitar, IPTA selalunya dah mintak at least PhD untuk menjadi pensyarah, while IPTS selalunya degree/Master. Cikgu pulak macam biasa, degree. Selalunya academician untuk alam sekitar bayarannya agak lumayan. Jadi kalau-kalau malas nak masuk industri, masuk jadi lecturer pun OK.
 
Lecturer alam sekitar biasanya ada beberapa kepakaran dalam beberapa bidang, terutamanya dalam bidang air, udara dan tanah yang ketiga-tiganya pula merangkumi aspek biologi, kimia dan fizik. Daripada bidang-bidang ni baru dipecahkan kepada bidang yang lebih spesifik dan gunaan (applied), seperti meteorologi, ekotoksikologi, kesihatan alam sekitar, geologi, sains marin, dan biodiversiti.
 
Selain itu, terdapat jugak kepakaran dalam bidang berkaitan pengurusan, seperti polisi, undang-undang dan etika alam sekitar. Tambahan pula, kemajuan teknologi dalam bidang alam sekitar juga mewujudkan bidang gunaan baru menggunakan sistem komputer seperti Geographical Information System (GIS), remote sensing (penderiaan jauh), sistem pintar (expert sistem) dan pendekatan chemometric menggunakan statistik. Pendek kata, bidang alam sekitar ialah bidang yang luas dari segi kerjaya akademik.
 
Untuk meneruskan kerjaya dalam bidang akademik, anda sangatlah digalakkan untuk menyambung pengajian ke peringkat Master dan PhD.
 
7 – Research
 
Institut macam NAHRIM, LESTARI, ASMA dan macam-macam lagilah perlukan kepakaran dalam bidang alam sekitar. Terutamanya untuk melakukan pelbagai penyelidikan berkaitan, well, alam sekitar. Sebenarnya untuk memahami sains alam sekitar, anda kena tahu apa komponen alam sekitar. Simple; benda hidup, air, udara dan tanah. Jadi mana-mana research yang kena salah satu komponen ni dah boleh dikira sains alam sekitar. Cuma methodology saja yang akan berbeza.
 
Untuk masuk bidang research berkaitan alam sekitar, keperluan selalunya mesti pandai membuat persampelan (sampling), kerja makmal (labwork), data analisis, dan menulis laporan (report writing). Selalunya nak masuk research kelebihan diberikan kepada mereka yang pernah menerbitkan kertas penerbitan atau makalah dalam jurnal berwasit.
 
Selain institut – institut penyelidikan, IPTA yang berstatus Research University pun boleh dijadikan pilihan untuk mencari kerjaya berkaitan penyelidikan. Tapi biasanya satu fakulti/institut cuma ada seorang Research Officer berjawatan tetap, dan selebihnya boleh ambil skim kontrak Research Assistant sambil buat Master atau PhD.
 
8 – Industri berat
 
 

^[Source]

 
Kilang-kilang sekarang memang nak pakai graduan alam sekitar, especially kalau berkaitan dengan waste water. Biasanya yang jaga bahagian treatment/waste water ni akan dikenali dengan nama Environmental Engineer. Walaupun tugasnya dengar macam berat, tapi keperluan Environmental Engineer lebih kepada sistem komputer dan keperluan selalunya mesti memahami dan biasa dengan aplikasi AutoCAD, selain basic yang mantap dalam rawatan air sisa.
 
Jadi kalau anda belajar subjek Rawatan Air Sisa, which is totally different dengan Rawatan Air Minum, please lah buat betul-betul dan fahami aspek teknikal rawatan air sisa dan standard EQA 1974 untuk parameter-parameter air sisa sebab subjek tu sangatlah berguna kelak untuk menjadi Environmental Engineer. Environmental Engineer dekat kilang-kilang biasanya memerlukan kita untuk menjaga operasi sistem berkaitan rawatan sisa.
 
Selain Environmental Engineer, industri jugak sangat memerlukan EHS (Environmental Health Safety) Officer/Engineer/Executive/Personnel, atau pendek katanya, Pegawai EHS. Biasanya aspek paling berat yang diberi penekanan ialah Safety & Health, Environment tu macam hiasan je (lol) Jadi untuk masuk bidang EHS ni, selalunya mereka memerlukan kita untuk mempunyai latihan dan berdaftar dalam bidang safety dengan NIOSH dan DOSH, dan paling OK kalau kita ada kompetensi sampai Green Book.
 

^[Source]

 
Selain itu, penekanan diberikan kepada mereka yang mempunyai latihan atau kepakaran dalam audit ISO14001, OHSAS 18001 dan ISO9001.
 
9- Lain-lain
 
Selain peluang kerjaya yang disebut di atas, terdapat jugak beberapa peluang kerjaya lain. Sebagai contoh, setiap bangunan kerajaan memerlukan seorang EMR atau Environmental Management Representative. Tapi yang ni JKR dah tenderkan ke syarikat swasta, jadi walaupun kita kerja dekat bangunan kerajaan kita sebenarnya kira pekerja swasta. Yang ni sedih sikitlah sebab selalunya kerjanya kontrak dan tak ada kenaikan gaji atau pangkat.
 
Kalau anda jenis berhati kental, jangan lupa boleh berhijrah ke luar negara untuk peluang kerjaya yang lebih luas. Boleh ke negara-negara teluk ataupun negara-negara jiran untuk kerjaya sebagai Environmental Engineer.
 
 
Maklumat Tambahan:
 
1- Kerjaya dalam bidang alam sekitar biasanya kena berebut dengan degree Civil dan Chemical Engineering (menyibuk je deorang kan? Ameklah kerja lain hewhewhew)
 
2- Untuk menjadi graduan alam sekitar yang lebih kompeten, anda perlulah menyiapkan diri untuk mengambil kepakaran atau kursus-kursus untuk nilai tambah. Oil & Gas Safety Passport, CIDB Green Card, Safety Training, ISO 14001: Environmental Management System ni patut dah sikit-sikit tahu waktu grad so bila nak cari kerja takdelah termangu-mangu bila orang tanya. Tambahan pula, sebab kerjaya Alam Sekitar ni nak naik pangkat agak lambat, dengan cara ambil sijil-sijil nilah gaji kita boleh naik cepat.
 
NOTA: Penerangan di atas hanyalah berdasarkan pengetahuan terhad penulis dan bersifat asas sahaja. Untuk penerangan lebih terperinci, digalakkan otai-otai industri tuliskan dalam blog memasing. hewhewhew